Tijdens onze opleiding Ervaringsleren wordt ons als trainer vaak gevraagd welke activiteit het beste kan worden gebruikt en welke reflectiemethode moet worden ingezet, om uiteindelijk een bepaald doel te bereiken. Daarachter zit vaak een zoektocht naar een duidelijk plan van aanpak om zich aan vast te kunnen klampen. Zoals het vinden van een recept. Met andere woorden: welke activiteit leidt tot welk doel en met welke reflectiemethode? Het idee achter deze vraag is, dat activiteiten automatisch de bijbehorende inzichten zouden moeten genereren.

Het zou zo leuk zijn, zo gemakkelijk! Maar helaas werkt het niet zo. Of eerder gelukkig maar dat het zo niet werkt. In trainingen hebben we nog altijd te maken met mensen en niet met machines. Daarbij komt dat wij als trainers zelf mensen zijn, met subjectieve opvattingen en gevoelens en daarmee door wie we zijn, het proces beïnvloeden. Dus ons antwoord op de vraag welke activiteit en welke reflectiemethode je moet hanteren is: “Dat hangt er volledig vanaf….”

Antwoord

Meestal moeten we de deelnemers aan onze opleiding geruststellen, dat ons antwoord uiteindelijk duidelijk zal worden. Een deelnemer aan de opleiding vertelt hier het volgende over: “Tijdens de opleiding Ervaringsleren hebben we vaak de uitdrukking “ Dat hangt er volledig vanaf ” van jullie gehoord. Vooral als het ging om de vraag, welke methode dien ik toe te passen om een bepaald probleem te verhelpen. Ik heb deze uitdrukking tijdens projecten in mijn eigen organisatie vaak zelf gebruikt. Tijdens de opleiding werd het voor mij namelijk duidelijk dat het ervaringsleren niet een eenvoudige probleem-reactie aanpak is. De houding van de begeleiders, de persoonlijkheden van de deelnemers en de fase van de groep zijn in het proces van groot belang. En dat wij, als trainers, verantwoordelijk zijn voor het kader en voor de begeleiding van het proces. Maar wat er uiteindelijk uit een training gehaald wordt, is voor een groot gedeelte de verantwoordelijkheid van de deelnemers.”

Houding

Ons antwoord ‘Dat hangt er volledig vanaf’ houdt dus ook in dat we de achterliggende intentie van het bereiken van een specifieke doel, gesteld door de opdrachtgever of door onszelf, onderzoeken. Oftewel wat willen wij bereiken en waarom? En voor wie is dat belangrijk? Voor onszelf, de opdrachtgever of de deelnemer? Want de antwoorden op deze vragen zijn van grote invloed op het proces van de groep deelnemers. Het proces van de groep begint namelijk bij de houding van de begeleider.

Uitgangspunten

Binnen Team-Focus hebben we een aantal uitgangspunten opgesteld, die helpen om de juiste houding als trainer aan te nemen. Deze uitgangspunten helpen om de focus te verleggen en de effectiviteit van de trainer te vergroten. Als trainer word je nog effectiever als je:

• Een houding van daadwerkelijk vertrouwen ontwikkelt. Echte begeleiding begint in het eigen hoofd en niet in de actie;
• Iedere keer weer over je eigen schouder kijkt om te zien wat jou beweegt, wat je eigen thema’s zijn en dat je dit niet op de deelnemers projecteert;
• Jezelf eraan herinnert dat er geen goed of fout is en dat iedereen recht heeft op zijn/haar kijk op de wereld;
• Aan de slag gaat met hetgeen daadwerkelijk voor de deelnemer speelt en daarmee gaat werken;
• De focus van de begeleiding verlegt van het bereiken van een doel naar het begeleiden van een ontwikkeling;
• Erin slaagt om reflectievragen zo te formuleren dat deze niet onze antwoorden bevatten, maar de deelnemer aanzetten tot nadenken en stil te staan.

Met de bovenstaande uitgangspunten maken wij het verschil in een training, de opleiding of in een traject. Wij zijn ons voortdurend bewust van onze eigen rol en de impact daarvan op de training. Wij stellen het kader vast en wij begeleiden het proces dat actueel is, waarbij de deelnemer centraal staat en niet de trainer. En welke activiteiten wij gebruiken? Dat hangt er volledig vanaf.

Jean-Paul Stijnen